به گزارش خبرنگار فارس، نشست «بازي‌هاي سه‌گانه» در نقد و بررسي آثار بلقيس سليماني عصر روز سه شنبه 22 ارديبهشت در باشگاه دانشجويان دانشگاه تهران برگزار شد.
در اين نشست سعيد سبزيان مترجم و منتقد ادبي گفت: آثار سليماني يك ويران‌شهري است كه انسان‌ها در يك جامعه رو به تباهي دست و پا مي‌زنند و براي هم نقشه مي‌كشند و مايه تباهي هم هستند و به جاي اين كه مايه آرامش هم باشند براي هم دسيسه مي‌چينند و نقشه قتل همديگر را مي‌كشند.
وي افزود: نويسنده با نگاه منفي دنيا را مي‌بيند كه من اين منفي‌نگري را ارزش‌گذاري نمي‌كنم؛ اما او جنبه‌هاي پليد بشر را ترسيم مي‌كند.
سبزيان عنوان كرد: اگر ادبيات را آيينه جامعه بدانيم خانم سليماني جهت آينه را به سمت زشتي‌ها گرفته و انسانيت را برخلاف بسياري از نويسندگان كه اشرف مخلوقات مي‌دانند، به دروغ تكريم نمي‌كند.
اين منتقد ادبي رمان اول سيلماني به نام «بازي عروس و داماد» را بسيار قوي توصيف كرد و گفت: رمان «خاله‌بازي» هم اثري قوي است، ولي خانم سليماني در آخرين اثر خود با نام «بازي آخر بانو» نزول كرده است.
وي تأكيد كرد: شما در اثر آخر خانم سليماني حس نمي‌كنيد مغلوب احساسات نويسنده هستيد و يا با تكنيك‌هاي قوي داستاني مواجه‌ايد، ولي در هر سه اثر خانم سليماني نويسنده‌اي را مي‌بينيد كه دغدغه فرم دارد و مضاميني را انتخاب مي‌كند كه گاهي موضوعات ممنوعه است و قدرت ايشان در روايت طوري است كه آن را پوشانده است.
سبزيان با اشاره به پست مدرن بودن يا رئاليست بودن آثار سليماني اظهار داشت: تعريف يك مكتب خاص براي نويسنده امروز كار سختي است؛ آن جا كه بحث هويت‌هاي پاره پاره انسان‌ها مطرح مي‌شود آثار سليماني به رومانتيسم نزديك مي‌شود؛ هر چند نويسنده تلاش زيادي در آثارش مي‌كند كه رئاليستي بنويسد، اما آثارش رئاليستي نيست.
وي با اشاره به اين جمله كه «ما هنوز از مدرنيسم گذر نكرده‌ايم كه بخواهيم به پست مدرن برسيم» گفت: اين حرف آن قدر براي من مضحك است كه مثلا بگوييم كسي كه مي‌خواهد قرمه‌سبزي درست كند حتما بايد در حياط خانه‌اش سبزي و لوبيا بكارد.
اين منتقد ادبي تناقض در افكار، كنايات و چند معنايي‌ها و گره‌هاي معنايي را از ويژگي‌هاي پست مدرن در آثار سليماني توصيف و تصريح كرد: مرزهاي تأليف ارسطويي چنان در هم شكسته شده كه شما نمي‌توانيد اين مرزها را مشخص كنيد. مثلا در آثار سليماني صفحه اول شعر مي‌بينيد و در يك جاي ديگر با روايت گزارشي مواجه‌ايد.
سبزيان بينامتنيت را از ديگر خصوصيات آثار سليماني دانست و گفت: در آثار پست مدرن، هويت يكي ديگر از مولفه‌هاست كه در آن ديگر انسان‌ها به افراد مذهبي، پرهيزگار و ... تقسيم نمي‌شوند و از صبح تا غروب هر كدام از آن‌ها هزار انسان هستند.
وي با اشاره به انتقاد برخي به وجود شخصيت‌هاي اتوبوسي در آثار سليماني گفت: اين همان رئاليستي بودن آثار ايشان است كه آدم‌هايي مي‌آيند و بعد مي‌روند.
سبزيان پس از خوانش نقادانه پساساختارگرايانه و پست مدرن در آثار سليماني به بُعد دارويني در آثار وي پرداخت و برخي از شخصيت‌هاي آثار سليماني را در نظريه داروين بررسي كرد.
***
نگار شريف مترجم دانشگاه و ديگر سخنران اين جلسه با طرح اين پرسش كه چرا يك اثر ايراني را با نظريات ادبي كه ريشه در غرب دارد بررسي مي‌كنيم، بيان داشت: ديگر اين موضوعات حد و مرزي ندارد.
وي «بازي عروس و داماد» را نوعي فلش فيكشن دانست كه ضربه مي‌زند.
شريف اظهار داشت: اينكه اثر اجازه دهد خوانش‌هاي مختلفي از آن داشته باشيم، مثل خوانش دارويني كه هرگز به فكر من نمي‌رسيد، نشان از قدرت اثر دارد.
وي به تبيين «بازي كردن» و «بازي خوردن» از نوع روانشناختي از آثار سليماني پرداخت و نتيجه گرفت كه اين مفهوم در قسمت ابتدايي «بازي آخر بانو تحميلي» است.
***
بلقيس سليماني نويسنده نيز در اين جلسه گفت: خيلي‌ها از من مي‌پرسند چرا از زن‌ها مي‌نويسم؟ به خاطر اين كه ما زن هستيم و تجربه زن‌ها را بهتر مي‌شناسيم. هر چند گاهي هم حس مي‌كنم هنوز زن‌ها را نمي‌شناسيم. چون شرايطي پديد مي‌آيد كه آدم‌ها تغيير مي‌كنند.
وي افزود: من در شخصيت‌هايم رد پاي شرايط را مي‌بينم كه از آن به عنوان جبر شرايط نام مي‌برم. شما اگر در وضعيت طبيعي عقيم بودن به دنيا بياييد يك شرايطي براي شما به وجود مي‌آورد و يا سپري كردن بهترين دوران زندگي‌تان در جنگ‌ها شرايط ديگري را براي شما پديد مي‌آورد.
سليماني اضافه كرد:البته گاهي من نتوانستم اين شرايط را خوب دربياورم اما همه هدفم اين بود كه به شرايط بپردازم.
نويسنده رمان «خاله بازي» تصريح كرد: هر خواننده‌اي يك بار ديگر با خواندنش كتاب را مي‌نويسد و از قصد نويسنده فراتر مي‌رود و چيزهايي كشف مي‌كند كه ممكن است اصلا حواس نويسنده به آن‌ها نبوده باشد.
وي اذعان داشت: هر نقدي را كه بر آثارش مي‌خواند، انگار اثرش را از زاويه ديد ديگري مورد مطالعه قرار مي‌دهد.
سليماني بيان داشت: نسل من خود را در بيابان‌ها و خيابان‌ها كشف و خوديابي كرد. برخلاف اين نسل كه در تعطيلي تاريخي بسر مي‌برد ما خيال مي‌كرديم مي‌توانيم تاريخ را عوض كنيم.
وي داستان‌هاي اين نسل را داستان‌هاي فردي ناميد و گفت: ما وقتي هم فردي مي‌نويسيم ديالكتيك رابطه فردي و اجتماعي را مد نظر قرار مي‌دهيم. مثلا نازايي در يك جامعه كشاورزي و صنعتي متفاوت است، ولي ممكن است كسي آن را از زاويه ديد فردي خود ببيند. من اين طور نمي‌بينم و آن را در كنار اجتماع قرار مي‌دهم.
سليماني ادامه داد: از طرفي نسل ما قدري شاخك‌هايش تيز شده بود كه اگر اتفاقي آن طرف دنيا مي‌افتد مي‌خواست از آن مطلع شود. به همين دليل نگاه نسل ما كل‌نگرانه شد كه نمي‌خواهم آن را ارزش‌گذاري كنم.
وي در خصوص ادعاي سبزيان مبني بر پست مدرن بودن آثارش گفت: پست مدرنيسم براي من يك وضعيت نبود كه در آن قرار بگيرم بلكه يك شيوه بود. من به شدت يك آدم سنتي هستم و هنوز هم به تار و پود زندگي سنتي پايبندم، اما آن قدر متعصب نيستم كه در را به روي مولفه‌هاي پست مدرن ببندم.
سليماني خاطر نشان كرد: ساختار ذهني ما بسيار سنتي است. مني كه با آثار رئاليستي تربيت شده‌ام، نمي‌توانم ساختار ذهنم را بشكنم. مسئله من نيستم، مسئله توان است. من اولين كتاب‌هايي كه خواندم آثار دكتر شريعتي يا صمد بهرنگي بود و بعد آثار رئاليستي را خواندم. به همين دليل مي‌گويم ساختار ذهنم اين گونه شكل گرفته است.
منبع: خبرگزاری فارس
